Trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn có nhiều làng nghề truyền thống. Không chỉ lưu giữ những nét đẹp văn hóa của đồng bào các dân tộc, các làng nghề còn góp phần tạo việc làm cho nhiều lao động nông thôn. Nhưng để đạt hiệu quả cao, còn nhiều việc phải làm.

   Vào mỗi phiên chợ Thất Khê (Tràng Định), ngoài mua bán các nhu yếu phẩm cần thiết cho sinh hoạt, người ta không quên mua dăm bó hương “thổ”. Chẳng hiểu cái tên hương “thổ” bắt nguồn từ đâu, chỉ biết sản phẩm này là của hai làng Nà Phiêng và Pắc Cắm (xã Đại Đồng).

   Dù đã bước qua tuổi 60 nhưng bà Mông Thị Loan ở thôn Nà Phiêng vẫn nhớ rõ từng khâu làm hương. Nào là tạo cốt, rồi giã bột từ thân cây sau mục, chất kết dính thì dùng lá cây bơ hắt trên rừng… Hương có mùi dịu nhẹ, thơm mùi thảo mộc, được nhân dân trong vùng ưa chuộng.

   Ở cạnh làng làm hương, làng Phiêng Luông nổi tiếng với nghề làm ngói âm dương từ hàng trăm năm nay. Loại ngói này lợp vừa mát, vừa đẹp cổ kính. Để tạo ra sản phẩm, nghệ nhân trong làng phải rất công phu từ khâu chọn đất, dùng khuôn tạo ngói, phơi khô rồi nung theo bí quyết riêng. Ngói âm dương Phiêng Luông có 2 loại, loại lâu đời hơn làm bằng khuôn thùng, công phu và phức tạp và một loại khác làm bằng khuôn bàn. Ngoài ra, xứ Lạng còn có nhiều làng nghề lâu đời khác như rèn, nhuộm chàm, dệt thổ cẩm…

   Điều đáng ghi nhận là, trong những năm qua, các cấp, ngành trên địa bàn tỉnh đã có khá nhiều hoạt động để phát triển ngành nghề nông thôn. Trong đó, các ngành nghề mới được chú trọng phát triển. Theo thống kê, tỉnh có 841 cơ sở chế biến, bảo quản nông - lâm sản như sấy vải ở Hữu Lũng; làm măng ớt ở Chi Lăng; sấy hồi, làm bún, phở, xay xát ở Văn Quan…Ngành nghề lắp rắp, sửa chữa cơ khí nhỏ cũng phát triển tương đối nhanh với 848 cơ sở. Mạng lưới xây dựng, vận tải nông thôn được mở rộng, hầu hết 11 huyện, thành phố trong tỉnh đều có mạng lưới phân phối, vận tải. Cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng cũng tăng lên con số 223. Cùng với sự phát triển của kinh tế rừng, trên địa bàn tỉnh đã có 32 cơ sở chế biến và sản xuất đồ gỗ với quy mô vừa và nhỏ; 212 cơ sở sản xuất đồ mộc… Đây chính là lực lượng góp phần tạo nhiều việc làm cho LĐNT.

   Thực tế cho thấy, ngành nghề phát triển đã có những tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu lao động, tạo việc làm, phát triển kinh tế nông thôn. Tuy nhiên, sự phát triển ngành nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn còn nhiều hạn chế. Ông Lương Kỳ Vồng, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Lạng Sơn cho biết: “Tỉnh chưa có làng nghề nào đạt tiêu chí của Bộ Nông nghiệp và PTNT mà chỉ có các cơ sở quy mô hộ gia đình và một số ít doanh nghiệp. Cái thiếu nhất của Lạng Sơn là chưa có quy hoạch ngành nghề nông thôn. Chính vì vậy, rất khó để các ngành hữu quan có thể định hướng phát triển sản xuất ngành hàng phù hợp với địa phương và nhu cầu của thị trường. Sẽ rất khó xây dựng thành công nông thôn mới nếu không kịp thời quan tâm và thúc đẩy hơn nữa sự phát triển của ngành nghề nông thôn, đồng thời lưu giữ và phát triển các làng nghề truyền thống”.

                                                                                                                                Vũ Như Phong